होळी रे होळी पुरणाची पोळी

                                                          होळी रे होळी  पुरणाची पोळी

                               होळी रे होळी पुरणाची पोळी हे आपण लहानपणापासूनच ऐकत आलेले असतो. पुरण पोळी ही महाराष्ट्राची signature dish आहे असे म्हणायला हरकत नाही. प्रत्येक पदार्थाची एक खासियत असते. पण जिभेवर पडताच थेट काळजाचा ठाव घेते ती म्हणजे पुरण पोळी.  पुरण पोळी फक्त महाराष्ट्रातच नाही केली जाते असं नाही बरं का! तर दक्षिण भारतातही पुरण पोळी केली जाते. १२ व्या शतकातील "मानसोल्लास" या ग्रंथात पुरण पोळीचा उल्लेख आहे. "ज्ञानेश्वरी" मध्ये देखील पुरणपोळीचा उल्लेख आहे. "ज्ञानेश्वरी" मध्ये देखील पुरण पोळी चा उल्लेख अध्लतो. "मनुचरित्र" या तेलुगु ग्रंथात  पुरण पोळी बद्दल वर्णन आढळते. "भावप्रकाश" या ग्रंथात उल्लेख आढळतो. महाराष्ट्रात हरभरा डाळीचे पुरण केले जाते. तर गुजरात मध्ये तुरीच्या डाळीचे पुरण केले जाते. तर दक्षिण भारतातील काही भागात मुगाच्या डाळीचे पुरण करण्याचा प्रघात आहे. हे सर्व असले तरी आज महाराष्ट्र म्हणजे पुरण पोळी, पुरण पोळी म्हणजे महाराष्ट्र  हे समीकरण साता समुद्रापार पोहोचले आहे. त्यामध्ये महाराष्ट्राचा मोठा वाटा आहे. आज अनेक महिला आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी या पुरण पोळी मूळे झालेल्या आहेत, ही देखील मोठी गोष्ट आहे. होळी ला पुरण पोळी च का केली जाते तर सणवार आणि शेती याचं कायमच एक नाते असते. पुरण केले जाते ते गहू आणि हरभरा ही रब्बी पिके आहेत. म्हणजे याची कापणी मार्च महिन्यात केली जाते या महिन्यात येणारा सण म्हणजे होळी. अशा वेळी नवीन धान्याचा देवाला नैवेद्य म्हणून या द्रव्यांपासून केलेली पुरण पोळी ! पुरण पोळी करण्याच्या पद्धती देखील वेगवेगळ्या आहेत. खान्देशातील पुरणाचे मांडे तर खरोखर कौशल्याचे काम! 

याशिवाय थापून केलेली पोळी, नागपंचमीला केले जातात पुरणाचे दिंड, अधिक महिन्यात केले जातात ते पुरणाचे धोंडे. असा पुरणाचा मान च वेगळा आहे. कुलाचार विधींना , देवीच्या नैवेद्याला , दिवाळी ला लक्ष्मीपूजनाला पुरण हे हवेच!

 आणि यावर्षी तर काय होळीच्या दिवशी रविवार च आलाय , मग काय मस्त पुरणपोळी हाणायची आणि ताणून द्यायचं मस्त दिवसभर. आणि मग संध्याकाळी चहा घेतला की एक Antacid गिळून टाकायची पाण्याबरोबर. असच आहे का? नको ना? अशी एक कथा आहे की शिवाजी महाराजांचे मावळे ज्यावेळी युद्धाला जात ,किंवा आल्यानंतर जिंकावे किंवा जिंकून आल्यानंतर गोड धोड करावे म्हणून पुरण पोळी केली जात असे. त्यानंतर युद्ध बंद झालीत म्हणून पुरण पोळीला सणावारासोबत बांधली गेली . 

थोडक्यात योद्ध्यांसाठी पुरण पोळी केली जात असे. त्यांचा आहार आणि व्यायाम सुद्धा त्या प्रकारचा होता. आपणही ऐकत असतो की पूर्वीचे लोक ३-४ पुरण पोळी खात असत. भरपूर तुपासोबत तीही अगदी गोssड असायची. मुळात त्या काळात लोकांची पचनशक्ती उत्तम होती, व्यायाम खूप असायचा जीवनशैली अशी होती की त्यामध्ये शारीरिक श्रम होत असत. हल्लीच्या काळात बदललेल्या जीवनशैली मध्ये हरभरा डाळीचे पुरण पचायला काहीसे जड होते. हरभरा डाळ हि वातूळ आहे, पित्त करणारी आहे, रुक्ष आहे. प्रत्येक पदार्थ छान आहे, गुणी आहे फक्त त्याचा युक्तीने अर्थात हुशारीने उपयोग करणे महत्वाचे आहे. ज्यांचा अग्नी उत्तम आहे त्यांनी जरूर खावी , हिवाळ्यात जरूर खावी. परंतु वातावरणात उष्णता वाढत असतांना. पचायला जड होत असतांना, ज्यांना IBS, पोटात गुब्बारा धरणे, संधीवात, मूळव्याध, अन्न पचनाच्या तक्रारी , वारंवार पित्ताचा त्रास होत असेल, वृद्ध व्यक्ती, गर्भिणी अशा व्यक्ती एक छोटासा बदल करू शकतात. तो म्हणजे हरभरा ऐवजी मूग डाळीचे पुरण करावे. 

साहित्य आणि कृती  : 

साहित्य :

२ कप मूग डाळ 

गूळ २ कप/ साखर १ कप, गूळ १ कप 

पाणी साधारण ३-४ कप

कणिक १ कप

चवीपुरते मीठ

पाणी आवश्यकतेनुसार 

कृती :

सर्वप्रथम कणिक मळून घ्यावी, नेहमीपेक्षा सैलसर असावी जेणेकरून पुरणपोळी छान होते. पण मैदा घेणे टाळावे कारण त्यामुळे पोळी पचण्यास अधिक जड होते. साधी कणिक सैलसर भिजवली तरी पोळ्या उत्तम होतात. 

कणिक व्यवस्थित मळून, तेल लाऊन बाजूला ठेवून द्यावी. तेलामुळे चिकटपणा कमी होतो 

डाळ घेऊन त्यामध्ये डाळल बुडेल व पाणी १/२ इंच वर येईल इतके घ्यावे. 

डाळ व्यवस्थित शिजवून घ्यावी.

त्यानंतर शिजलेली डाळ चाळणीवर ठेऊन व्यवस्थित जास्तीचे पाणी काढून घ्यावे. 

डाळीमध्ये गूळ/गूळ आणि साखर (एकत्रित आवडत असल्यास ) मिसळून शिजवून घ्यावे ,पुरण नीट शिजले की नाही याची परीक्षा म्हणजे चमचा शिजलेल्या पुरणामध्ये उभा राहतो. आता ही डाळ पुरण यंत्रात किंवा पुरणाच्या चाळणीने वाटून घ्यावी. 

यामध्ये विलायची पूड, जायफळ असे १/२ चमचा घालावे. यामुळे पुरण पोळीला सुगंध, चव, तर येईलच परंतु पचनास देखील मदत होईल

कणकेच्या पारीमध्ये पुरण भरून पुरण व्यवस्थित लाटून घ्यावी

तूपावर खरपूस भाजावी.

तूपाचा रोल पण खूप महत्वाचा आहे बरं का, तूपामुळे चव वाढते, पचनास मदत होते, पित्त कमी होते शिवाय डाळींमध्ये असलेली रुक्षता देखील कमी होते.

मूग डाळ पचायला हलकी , थंड आहे, रुक्ष आहे. 

अशाप्रकारे पुरणपोळी केल्यास सणवार आनंदी व आरोग्यदायी होऊ शकतात.

तरीदेखील पुरणा बरोबर च इतरही अनेक पदार्थ असतात म्हणून जेवणाआधी लंघन करावे.  किंवा शक्कय नसेल तर हलका नाश्ता घ्यावा , पोटभर खा, मनमुराद आनंद लुटा एकदा खाल्ल्यानंतर विसरून जा, खंत करू नका पोटाला त्याचे काम निवांत करू द्या. शेवटी सणवार हे आनंद देण्यासाठीच साजरे केले जातात. नैवेद्य देव खात नाही पण त्यामागची भावना बदलली की अन्नाची चवही बदलते. 

P.C. Internet

वैद्य सौ रेवती गर्गे

त्रिदल आयुर्वेद क्लिनिक,जळगाव.

8010454807

(पोस्ट लेखिकेच्या नावासह शेअर करण्यास हरकत नाही.)

Kodo Millet Uttappam

                   Kodo Millet Uttappam

 As this International Millet Year is coming to end it's my humble effort to put various millet recipes in front of you. It's not only 2023 but we have to again adapt consuming millets  in future also. Again? Yes millets were sharing a lager part of daily diet in India. After the green revolution Wheat and rice became the one.  Millets are rich source of dietary fibers, prevents cardiovascular disorders, helps to regulate blood pressure, beneficial in health issues occurring after menopause in women. 

      Those diabetic population who avoid to have rice in their diet , here is goodnews for you that you can replace rice with Kodo millet definitely. You can prepare whatever you want with Kodo millets. Here we are going to prepare Kodo millet uttappam also the dosa can be prepared with the same batter. Kodo millet is the powerhouse of nutrition as its contains proteins, dietary fibres, calcium, iron , phosphorus, potassium, Vitamin B1, B2, B3 & B5.

Ingredients : 

1 cup Kodo millet

1 cup rice ( if yu want to avoid rice take 2 cups of kodo millet)

3/4 cup Black gram 

Procedure : Step 1 : Soaking

All the above ingredients , soak them separately

After 7-8 hours grind well

Step 2 : Fermentation

Let the batter ferment for next 7-8 hours

Step 3 : Making of Uttappam 

Add salt and some water in batter for a desirable consistency

Add chopped onion, tomato and coriander ( optional)

Keep a pan on gas flame ( Prefer Cast Iron pan ) 

Add a teaspoon ghe spread it properly, sprinkle few drops of water

Now pour the batter over the pan spread properly 

Keep the lid

Let it cook for few minutes

Prepare from both sides and yes! your healthy Kodo millet Uttapam is ready.

Serve with your coconut chutney as it helps to add some good fats in your body

Step 4 : Eat Well,Stay Healthy!

Coconut Chutney :

1 cup Coconut (dry/fresh)

1/4 cup peanuts

1/4 cup roasted chickpeas

1 teaspoon roasted cumin seeds

7-8 garlic cloves

1/4 cup finely chopped coriander leaves

Salt as per taste

Finely grind all the ingredients  

Add oil in a small kadhai keep it on gas flame 

Add mustard seeds when oil is hot, 

let it splutter, add cumin seeds, a pinch of asa -foetida, 7-8 curry leaves, a tsp black gram, pour the mixture over the chutney, mix it well.

Now serve with hot Uttappam, don't forget to add 1 tsp of ghee over the utappam for better tastes and results.

Kodo millets 

MoHelps to reduce blood sugar levels in diabetes

It might be beneficial in Asthma

Also it can be beneficial in Migraine

It may help to reduce menstrual cramps

It may help to reduce weight 

It reduces bad cholesterol

Regulates blood pressure

Kodo millets are rich in a  collagen, hence increases elasticity of the skin and may help to reduce wrinkles

#healthyrecipes #healthyrecipesforweightloss #healthyrecipesfordibetes #healthyrecipesforlifestyleinduceddisorders #AyurvedAahar #InternationalMilletYear2023 #Millets

Kodo Millet photo courtesy : Internet

Dr.Revati Garge 

TreedalAyurved

8010454807

( Feel free to ask the queries and share with the Author's name only.)

 

       

 

Ragi - Mutter Kachori

                          Ragi -Mutter Kachori

             Yay! Its the season of Green peas. And the two recipes are the most  awaited. Like its a ritual. First Mutter Kachori and the other one is Pav bhaji. 

               UNO has declared 2023 as International Millet Year due to its extraordinary nutritious properties. 

                The cases of lifestyle induced disorders are increasing day by day. As we all know increasing number of Dibetes cases in India is remarkable. Millets can be the solution for it. As it helps to control blood sugar levels. Including millets in your daily diet will surely help to reduce the sugar levels and other digestive issues. 

                So today we are going to prepare Mutter Kachori using Ragi flour for its coating. 

Ingredients :

Ragi flour 1 cup

Wheat flour 1/3 cup

 (one can take rice flour instead of whheat flour)

Suji 1 tbsp

Oil for moin 1 tbsp

Salt as per taste 

Ajwain 1 tsp

Water approx. 1/2 cup -1 cup

Stuffing 

Green peas 2 cups

Wet pigeon peas 1 cup ( optional)

Garam masala 1 tbsp

Garlic cloves 5-6

Ginger 1/2 inch

Green chilli 1 

Curry leaves 6-7

Coriander 1/2 cup

Coriander powder 1 tbsp

Salt as per taste

Paneer 50gm

Procedure :

1. For coating add Ragi flour, wheat flour, suji , add salt as per taste, ajwain, add oil and mix it well with flour, here you can add a pinch of baking soda I usually avoid it. Now add water as required and knead the dough properly

2. Keep it aside to rest for 10-15 mins

3.For Stuffing coarsely grind the peas

4. In a pan add oil, add mustard seeds, cumin seeds, asa foetida, Curry leaves, Ginger Garlic paste, chilli paste, add coarsely ground peas , add finely chopped Coriander leaves, then add turmeric powder,  garam masala, Coriander powder, salt for taste ( Rock salt).

5.Stir well, keep lid and let it cook for few minutes. Switch off the flame

6. When the stuffing is cooled down take a small portion of the dough , roll it with the help of your palms . Here we have to roll it over the palms only. Here I have added a paneer cube in stuffing its optional.

7. Now fill it with the stuffing. Make it flat more in the centre. Keep aside.

8. Prepare all the kachoris like this.

9. Now deep fry them serve hot without any guilt. 

It may not be as crispy as the regular kachoris. But healthier for sure. 

Good for :

These Kachoris are beneficial for everyone but especially good for

Diabetic people

Pregnant ladies as these kachoris are calcium and iron rich. 

Kids its better to avoid refined flour giving to the kids so These kachoris are healthy and best option for their tiffin also

Also the patients having IBS 

Weak digestion

Oldage people 

And those who are willing for weight loss 

Nutritional value :

Ragi is rich source of iron and calcium

Millets contain good amount of dietary fibres

Green peas having good source of fibres, Vitamin C, A,K ,B6 and Magnesium

These kachoris are good source of proteins , enhances proteins digestibility also increases amino acid content

According to Ayurveda Millets are Dry in nature so having them with some some fat is necessary. Also they are light to digest. 

Tips : 

Green peas make create bloating in some individuals so eat them accordingly

You can add chickpea flour and coarsely ground kodo millet or any other millet instead of wheat flour and suji respectively to make it completely gluten free

Enjoy this healthy season with healthy way of cooking and eating!!

Please share the article with the author's name only so that the efforts won't go waste.

Also which millet recipe would you like to see next ? Let me know...

#healthyrecipes #milletrecipes #milletyear #millet year2023 #healthyeating #AyurvedAhar #Ayurveda

Vd.Revati Garge

Treedal Ayurved Clinic

revatisakhare@gmail.com 

8010454807 

मुक्ता मोदक

                                                                    मुक्ता मोदक

             

  नाव मोदक आहे, पण आहेत मात्र लाडू! घरात लगीनघाई सुरू झाली की हमखास हवे असे बुंदीचे लाडू!!

मुगाच्या पिठात थोडे तुपाचे मोहन घालावे, पाणी घालून पातळ करावे. एक कढई हेरून त्यामध्ये तुपघ्यावें. आणि एक झाऱ्या घेऊन त्यावर हे पीठ घालावे, व जारा हळू हळू ठोकावा. यामुळे पुष्कळ आशा कळ्या कढईत पडतील. त्या कुशलतेने तळून घ्याव्या. 

आता एकीकडे साखरेचा दोन तारी पाक करून घ्यावा. त्यामध्ये या कळ्या किंवा आपले मोती घालून छान मिसळून त्याचे लाडू वळून घ्यावेत.

आवडीनुसार पाकात विलायची पूड, केशर,जायफळ घालता येते.

काजू,बदाम, पिस्त्याचे काप किंवा टरबुजाच्या बिया घालतात.

एक मोठा बदल याठिकाणी आहे तो म्हणजे हरभरा डाळीच्या पीठाऐवजी मुगाचे पिठ वापरलेले आहे.

मुक्ता मोदक यावरून याला मोतीचुर के लड्डू अस नाव पडलं असेल का बरं?

याचे गुण बघता,

हे तुलनेने पचण्यास लके आहेत

तिन्ही दोष प्राकृतावस्थेत आणण्यास हितकर

अतिसाराच्या अवस्थेत लाभदायक आहेत.

विशेषतः डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी हितकर आहेत.

डाळी या रुक्ष असल्याने तूप पुरेशा प्रमाणात घालूनच खावे. आणि म्हणून त्यावर तळणे हा संस्कार केलेला आहे.

आयुर्वेदामध्ये मूग हे सर्वश्रेष्ठ मानलेले आहेत. 

                                                              Mukta Modak

                                     ( Literally means Pearl Modak)

Though the name is Modak we are actually going to prepare the Laddus. 

In Maharashtra weddings are celebrated by happily distributing the laddus, are Motichur laddus. 

Lets quickly jump to the receipe,

Take 2 cup of green gram flour 

add 1 tablespoon ghee, add some water. Blend properly so there are no limps. The consistency should be thin & flowing. 

Heat some ghee in Kadhai/frying pan. Put a perforated ladle( Jhara/jhada) place it on top of the kdhai. Add some batter on the ladle, let the buds/pearls of batter fall in ghee. 

Fry the boondi till it properly cooked. 

Other side make some sugar syrup till it achieve the two string consistency.

Add boondi in syrup, cook for while till it is mixed properly.

Now take some ghee on palms, start rolling the laddus & here your laddus are ready. 

Have them, serve them without any guilt beacause they are Healthy! 

You can add cardamom powder, saffron, nutmeg powder as per taste

Almonds Pistachios, pumpkin seeds can also be added.

Important thing we have done here, that we have used green gram flour instead of horse gram flour. 

What do you think Mukta modak in Sanskrit eventually became the Motichoor laddus by the time, let us know in comment section.

 

If we see the properties it is easy and light to digest 

Helps to balance all the three doshas

Lentils are dry in nature ,hence ghee should be added in proper quantity and here "Frying" is the Sanskar done for the same purpose.

According to Ayurved, Green gram(Moong) is the best among lentils.

Vd.Revati Garge

MD Ayurved

Please share with due credits to the Author.

ReplyForward

Before you unpack packed food..!

Packaged Food

There are so many things come under the roof. E.g Sauces,chips, noodles, ready pickles,

Just make a list of yours and try to evaluate how many ready packets you buy with your grocery.

Read the ingredients given backside and you will get the answers for life style induced disorders likeobesity, cancer , IBS gastritis PCOD, diabetes, hypertension.

There are preservatives, emulsifiers, additives, artificial flavours sometimes colorants also.

As we all have learnt not to consume salt more than 0.5 milligrams and that we get through our meals. But through packaged food we get more than that.

Let's see a packet of chips how many potatoes are there in small packet , there might be a small potato along with that there are many other ingredients as I said above, though they are safe as per the authority standards but...they are synthetic, & we are consuming it. Also we are giving it to the children.

In our childhood or our parents childhood those things where not their grandparents ke era mein to Sawal hi Nahin..!

Hence they were so fit and fine. What about us? answers we all know.

If this goes on, the children will face same issues earlier.

I can understand we get attracted towards the packets spicy, tangy taste especially, instead of all such packet food we can have potato for example local traditional recipe tried at home various kind of papad like potato, moong are better than these packaged stuffs even those banana chips we get at our local market are also better. Important is eat local think global moreover purchasing from local vendors can help our people doing small businesses.

So, we can prepare at home just give a try make a list of packaged food like noodles sauces chips biscuit cookies cakes in the ingredients , how many things do you purchase in your grocery, try to cut off some stuffs, initially it may take to reduce whole things, gradually you can cut off them from your grocery list.

We Indians are really having diversity in living & eating habits also so we have many options to replace all these ready stuffs.

Some of them I'm giving below.

Ready pickles : Homemade pickles

Butter/Spreads/Mayonaise/Sauces : Homemade chutneys like tamarind-dates chutney, Pudina-coriander chutney, coconut chutney, peanut chutney, seasonal fruits like chutney, homemade pomegranate jam, mago jam, homemade murambas. Homemade pickles like raw mango, amla can also be used for such spreads.

Ready soups : There is no need to get ready pack of soups as we get fresh veggies at the market & they are easy to prepare.

Chips / kurkure : Homemade papad, wafers.

To get that spicy, tangy taste : I won't recommend to get that spicy, salty, tangy taste to consume in high dose as being delicioius they have their own properties of positive & negative shades. Excess is always harmful. But for small quantity spices you can use black pepper, clove, cinnamon, powder rosted cumin seeds & coriander seeds, dry ginger powder, rock salt, dry mango powder,tamarind pulp, tomato chutney, powder of pomegranate dry seeds. Combination your favourite ingredients among these will give a tastier & healthier version of your favorite food prepared at home with love. One more thing can be done for children if they demand something from outside get them involved like " lets make it at home" & give them small works they will be engaged doing things, n can get pleasure of doing self.

Dr.Revati Garge

MD Ayurved.

नारळाची खीर ( Coconut Payasam)

                                 नारळाची खीर

                                          

        नारळ नाव ऐकताक्षणी प्रत्येकासमोर आपापल्या आवडीचा पदार्थ डोळ्यासमोर येत असणार! शिवाय भारतीय संस्कृतीत पूजेमध्ये पहिला मान गणपती बाप्पाचा असतो तसा पूजा साहित्यामध्ये नारळाचा! खरच नारळाच्या झाडालासुद्धा कल्पवृक्ष असे म्हणतात . "कल्पवृक्ष म्हणजे जे जे इच्छा करू ते देणारा" अर्थात् नारळाच्या झाडाच्या प्रत्येक गोष्टीपासून काही ना काहीतरी तयार होते ज्यावर मनुष्य आपला उदरनिर्वाह करू शकतो. 

         नारळाचे अनेक पदार्थ कोकणात तसेच दक्षिण भारतात प्रसिद्ध आहेत. यावरून नारळाला "दाक्षिणात्य" असाही एक नाव आहे. याशिवाय अत्यंत प्रसिद्ध अशा "थाई" डिशेस मध्ये नारळ, नारळाचे दुध याचा वापर विशेष करून असतो. मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन करणारा इंडोनेशिया हा देश नारळाच्या निर्यातीत पहिल्या क्रमांकावर आहे. नारळाचे बालरूप म्हणजे कच्च्या फळापासून ते खोबरे, मग त्याचे तेल यापर्यंत त्याचे अनेक फायदे आहेत. 

         नारळातील मगज काढून त्यावर अनेक वेळा प्रक्रिया करून तयार केलेले " Virgin Coconut Oil" म्हणून सध्या skincare साठी चांगलीच प्रसिद्धी मिळवते आहे. नारळ पाणी गर्भावस्थेत वारंवार पिण्यात येते पण खरे त्याचे योग्य प्रमाण किती असावे त्यासाठी वैद्यांचा सल्ला जरूर घ्यावा. नारळाचे दुधही युक्तिपूर्वक वापरले तर कसे उपयोगी ठरू शकते यावर एकदा स्वतंत्र लिहीन. 

          साधारणत: रक्षाबंधन अर्थात् नारळी पौर्णिमेला नारळाची खीर, वड्या , भात करण्याची पद्धत असते.  नारळ गुणाने थंड  असल्याने उन्हाळ्यात करून घेण्यास उत्तम आहे. असो! नमनाला घडीभर (नारळाचे) तेल पुरे झाले.! तर आता आपल्या रेसिपीकडे वळूया. 

साहित्य :

दुध १ कप

नारळाचा जव किंवा कीस १/2 कप

साखर १/3 कप

काजू बदाम काप १ टेस्पून

मनुका १ टेस्पून

विलायची  पूड १/४ चमचा

जायफळ १/४ चमचा

दालचिनी १/२ सेमी

तूप १ टेस्पून

             

कृती : 

१. प्रथम  एका भांड्यात तूप घालून खोबर्याचा कीस / जव खरपूस भाजून घ्यावा

२. आता यामध्ये साखर घालून छान परतावे

३. यात दुध घालून चांगले उकळू द्यावे

४. काजू, बदाम, मनुका यावेळी घालू शकता किंवा आवडीनुसार तुपात घालू शकता

५. शेवटी त्यामध्ये दालचिनी पूड, जायफळ, विलायची पूड घालून  gas बंद करावा

                     

गुण :

नारळ गुणाने थंड असल्याने उन्हाळ्याच्या तडाख्यात हे  dessert उत्तम आहे.

अत्यंत चवदार असते.

तसेच पौष्टिक आहे शरीराला ताकद देणारे आहे. मांस धातूचे पोषण करणारे आहे.

केसांसाठी उत्तम आहे

पचायला काहीसे जड असल्याने त्यातील विलायची इ. पदार्थ ती पचनासाठी मदत करतात.

विलायची, जायफळ, दालचिनी, लवंग इ, मसाल्याच्या पदार्थांचा गोड पदार्थांमधील वापर ही आयुर्वेदाची वैशिष्ट्यपूर्ण संकल्पनाआहे. गोड पदार्थ पचण्यास काहीसे जड असतात तर हे मसाल्याचे पदार्थ उष्ण आणि तीक्ष्ण गुणाचे असतात त्यामुळे याचा योग्य मात्रेत केलेला वापर  उदरातील अग्नि  प्रदीप्त करून अन्न पचवण्यास मदत करतात. जेणेकरून पदार्थांमधील मूळ घटकद्रव्यांचे  शरीरात अपेक्षित असे कार्य  घडून येण्यास मदत होते. शिवाय या मसाल्यांच्या ठिकाणी असलेल्या सुगन्धामुळे अन्नालाही एक  विशिष्ट सुगंध , चव येते  ज्यामुळे पदार्थ खाण्याची इच्छा जागृत होते. त्यामुळे मन आणि शरीर तृप्त होते.

मसाल्यांच्या तेज तर्रार तर्रीपेक्षा, यापद्धतीनेI केलेला वापर अधिक फायदेशीर आहे.

केवळ एक काळजी अशी की या पदार्थांमध्ये एक विशिष्ट प्रकारचे तेल असते जे अधिक तापमानावर उडून जाते म्हणून पदार्थ तयार झाल्यानंतर शेवटी हे पदार्थ घालावे व त्यांनते पदार्थ फारसे गरम करू नयेत. 

Diabetes असणाऱ्या व्यक्ती साखर वगळून घेऊ सहजता नारळाच्या ठायी मुळात एक गोडवा असल्याने ती तशीही चवदार होते.

                                                     

                           Coconut Payasam

       Coconut! everyone must be thinking about his favourite recipe in mind. Among Indian culture there is holy ritual to Worship Lord Ganesha first. Likewise  almost in every worship ritual grocery list the first place is devoted for Coconut, ain't it?. Coconut tree is known as "Kalpvriksh" that means "the tree gives you,what you desire". Every part of the tree is useful for preparing something that a person can make his bread & butter, hence the name.

         Cuisines made by using coconut is stapel food in Konkan and South India. Besides coconut especially coconut milk is predominantly used in very famous Thai dishes.  Due to abundance Indonesia is a leading country in Coconut export. Coconut is useful at every phase of its growth & development. 

          " Virgin Coconut Oil" made from fresh coconut is getting a big fame for Skincare. Coconut water is frequently taken during pregnancy, it is advisable to consult an Ayurved physician for frequency & doses.  Cooking is really an Art, and we can use coconut milk artistically for greater results. I would surely love to write it down for some other day. 

            It is a holy ritual to prepare coconut delicacies like payasam, burfis, rice during Rakshabandhan or Narali Paurnima. Being cool in nature Coconut dishes are good for consuming during summers. I think, there is lot of information we have collected about coconut, more I would love to get it from your side. Lets now move to our recipe.

Ingredients :

Milk 1 cup

Grated fresh coconut 1/2 cup

Sugar 1/3 cup

Cashews, Almond pieces 1 tbspoon

Raisins 1 tbspoon

Cardamom powder 1/4 tspoon

Nutmeg powder 1/4 tspoon

Cinnamon 1/2 cm

Cowghee 1 tbspoon

Procedure :

1.  Add ghee in a vessel , saute the grated coconut

2. Add sugar

3. Saute for  a minute

4. Add milk, let it boil for fee minutes

5. Add dry fruits , or you can add at 1st step in ghee also

6. Add powdered cardamom, nutmeg & cinnamon, switch off the flame

Properties :

Coconut is cool in nature hence it can be a good dessert option in summers.

It's very delicious.

Balances Vata & Pitta.

It strengthens the body as well as nourishes Mamsa dhatu.

It acts as hair tonic.

This payasam is little hard to digest, therefore the ingredients like cardamom, etc will help to digest it.

The use of spices in sweet dishes is a distinctive quality of Ayurveda. Sweets are hard to digest. Spices are having Ushna & Tikanga properties & the use of these spices in proper quantity helps to ignite the intestinal fire. That helps to digest the sweets & one can get an expected benefit from the food. Besides this spices has a particular flavor  & aroma, which stimulates the hunger & providing satisfaction to the mind and body.

It is always better to use the spices in this way rather than hot, spicy curries and gravies.

Only the thing to keep in mind the spices loose it's flavor & aroma at high temperature, due to destruction of volatile oils & active principles in them.

Dr.Revati Gadge

Tree dal Ayurveda,

8010454807

( Feel free to share the post with  due credits to the author)

ज्वारीच्या पिठाची उकडपेंडी

                        ज्वारीच्या पिठाची उकडपेंडी

                 सकाळचा नाश्ता....किंवा लहान मुलांना वेगळं काहीतरी हवं आणि आई म्हणून  ते पौष्टिक हवं ही समस्या नवीन नाही. 

त्यासाठीच एक पौष्टिक असा पदार्थ म्हणजे ज्वारीच्या पिठाची उकडपेंडी छानही होते, पटकन होते आणि पौष्टिकही आहे. 

साहित्य :

तेल, जिरे,मोहरी,कडीपत्ता,दाणे,तिखट,हळद,हिंग,मीठ,गूळ/ साखर, लिंबू,ज्वारीचे पीठ 1कप, पाणी.

कृती :-

ज्वारीचे पीठ व्यवस्थित बदामी रंग येईपर्यंत भाजून घ्यावे.

आता फोडणी, फोडणी हा भारतीय खाद्यसंस्कृतीचा गाभा आहे असे म्हणायला हरकत नाही. त्याविषयी एकदा स्वतंत्र बोलूया. तर फोडणी साठी तेल घ्यायचं, तापलं की मोहरी जिरे घालावे ते तडतडले की हिंग लगेच कडीपत्ता. यानंतर दाणे, डाळ्या इ जिन्नस घालावे. या नंतर आवडीनुसार भाज्या घालू शकतो जसे कांदा टमटा, मटार, फरसबी, गाजर,इ.

ज्वारीचे पीठ घालून त्यामध्ये लागेल तसे थोडे थोडे पाणी घालून व्यवस्थित हलवावे जेणेकरून गुठळ्या होणार नाहीत.

तिखट, मीठ, साखर/ गूळ, घालावे व्यवस्थित एकजीव करून , झाकण ठेवावे.

व्यवस्थित वाफ आल्यावर कोथिंबीर, खोबऱ्याचा किस घालून द्यावे.

गुण: 

ज्वारी चे गुण बघता ती थंड, पचायला हलकी, रुक्ष आहे, कफ व पित्त कमी करणारी आहे. 

यामध्ये प्रोटिन्स, कार्बोहायड्रेट्स, ऊर्जेचा उत्तम स्रोत आहे, फायबर्स व्हिटामिन्स B2,B3, B6 असते.

                           Jowar Flour Upma

                 Breakfast should be healthy, full stomach but it should be different it's a daily problem.,isn't it?

                 So here presenting a very tasty , healthy & easy to prepare recipe.

Ingredients :

1 cup Jowar flour, oil, cumin seeds, 

mustard seeds, curry leaves, peanuts, red chilli powder, turmeric powder,asafetida, salt, jaggery/sugar, lemon juice, water.

Procedure :

Roast Jowar flour till it becomes golden brown in colour.

Keep aside

Now take oil in a pan add mustard seeds,cumin seeds, asafoetida, curry leaves, peanuts, you can add veggies like tomato, onion, mutter,French beans or other veggies you love.

Now add jowar flour mix well, add water as per the requirement keep stirring so that lumps should not be there.

Add salt & jaggery/ sugar as per your taste.

Add lemon juice, Mix well,keel a lid for few minutes.

Serve with coriander leaves ,grated Covington top.

Properties :

Jowar is cool g in nature,light to digest, reduces excess vata & kapha.

It contains proteins, carbohydrates,rich source of energy,fibres, Vitamins B2,B3,B6.

शर्करोदक

शर्करोदक

थंड पाण्यात आवडीनुसार खडीसाखर मिसळून, किंचित लवंग,कापूर, मिरे आणि विलायची घालावी.

या तयार केलेल्या झालास शर्करोदक असे म्हणतात. यास म्हणजे माठातील थंड पाणी घेणे अपेक्षित आहे. 

शर्करोदक शुक्र हा शरीरातील अतिशय महत्वाचा धातू वाढवण्यास मदत करते,

गुणांनी थंड आहे

पोट साफ होण्यास मदत करते

बल देणारे आहे

रुचकर आहे

उन्हाळ्यात येणारा थकवा अंगाची होणारी लाही लाही, ताप,वारंवार तहान लागणे यावर उत्तम गुणकारी आहे

यामुळे लगेचच तरतरी येण्यास मदत होते.

मधुर रसाचे आणि थंड गुणाचे असल्याने दूषित वातपित्त कमी करते.

Cold water , cooled in earthen pot. Mix raw sugar in it as per taste, add a clove, a pinch of  bhimseni camphor, pinch of black pepper, cardamom. The  water is knowon as Sugar water.

It helps to increase the Shukra, a very important Dhatu in human body

Its a natural coolant

Acts as mild laxative

Helps in strengthening body tissues

A very refreshing drink dring the long & tiring days of summer

As a stimulant, it provides glucose to body tissues

Being sweet & cool in nature it reduces vitiated Vata & Pitta

वैद्य सौ रेवती गर्गे

त्रिदल आयुर्वेद क्लिनिक,जळगाव.

8010454807

(पोस्ट लेखिकेच्या नावासह शेअर करण्यास हरकत नाही.)

लहान मुले, कोरोना आणि प्रतिकार शक्ती

            कोरोनाची दुसरी लाट कशी तरी कमी होते न होते तोच तिसरीची  चर्चा सुरू झाली. त्यात लहान मुलांना अधिक धोका आहे अस म्हटलं जातंय. मुळात संसर्ग हा लहान मुलांसाठी वेगळा , व्हायरस वेगळा अस काही नसणारेय. जी काळजी घेत आलोय ती घ्यायची आहेच. परंतु विशेष काळजी अशी की बालवय हा कफ प्रधान्याचा काळ असतो. म्हणून लहान मुलांना लवकर सर्दी खोकला होतो. छातीत कफ लवकर वाढतो. त्यात येणार काळ हा पावसाळा, त्यांनतर हिवाळा असा आहे. अशा वेळी कफ वाढू नये म्हणून काळजी घ्यायला हवी.

१) प्रतिकार शक्ती वाढवावी म्हणून जे काही ऐकण्यात येईल, अनेक advertsements वाढतील तर अशा कोणत्याही गोष्टीचा मारा करू नका.

२) प्रोटीन shakes च्या नावाखाली तत्सम मिल्क पॉवडर्स, प्रोटीन shakes, मिल्क shakes, smoothies, oats अशा कोणत्याही गोष्टी देऊ नका.

३) बाहेरचे चिप्स, वेफर्स, कुरकुरे, ब्रेड, बिस्किट्स, नूडल्स, बाहेरचे sauses, cheese, बटर्स, केक, कोल्डड्रिंक्स चालू असतील ते बंद करा.

४) आंबवलेले पदार्थ, इडली, डोसा, ढोकळा महिन्यातून एकदाच असा नियम ठरवा.

५) कडधान्य वारंवार नको. 

6) दूध पूर्णान्न आहे असा गैरसमज मनातून सपशेल काढून टाका, का? तर अस नसतं आणि हल्लीचे दूध तर नाहीच नाही.

७) ताकद यावी  म्हणून फळ येन केन प्रकारेण ते खाल्ले गेले पाहिजे , मग मिल्क शेक्स असो, किंवा ज्यूस, smoothies, अशा प्रकारे नकोच नको.

८) चोकॉलेट्स healthy नक्कीच नाहीत , त्यामुळे ती टाळलेलीच बरी. 

         वर सांगितलेल्या गोष्टी पचवण्याची क्षमता लहान मुलांची नसते. आणि ताकद यावी म्हणून, प्रतिकारशक्ती वाढावी म्हणून, अनेक गोष्टींचं मारा आपण करत असतो. आणि कळत न कळत त्याचा फायदा होण्याऐवजी विपरीत परिणाम होतो. वरील गोष्टी जरा तपशिलाने समजावून घेऊया. 

१) Food इंडस्ट्री ही खूप मोठी आहे. त्यात लहान मुलांचा विषय आला की त्यात एक emotional touch येतो आणि तिथे गडबड  होते. त्यामुळे आशा काही पावडर्स पासून मुलांना आधीपासूनच परावृत्त करायला हवे. त्याऐवजी सुंठ, विलायची, हळद, अश्वगंधा ,शतावरी चूर्ण घालून गरम दूध देत येईल यामुळे आवश्यक ते पोषण मिळेल.

२) Smoothies करताना अतिशय deadly combinations असतात. पालक, क्रीम, मध, मीठ अस काही. मुळात जो पदार्थ आपण लहानापासून, परंपरेने खात आलेलो आहोत तो त्याच पद्धतीने घ्यावा. त्या पद्धती tested OK आहेत. आणि हे सगळं करताना अपण घेतलेले पदार्थ मुळात एकमेकांना विरुद्ध होऊन शरीरावर विपरीत परिणाम करतात. मोठ्यांच्या शरीरावर सुद्धा याचा परिणाम होतो तर त्या कोवळ्या जीवांच्या नाजुक पचनशक्तीचे काय होणार? तर जो पदार्थ आपण जसा करत आलेलो आहोत तसाच खा. नवीन रेसिपी सापडली तरी करताना ती किती योग्य याची शहानिशा करून मग करा.

३) बाहेरच्या चिप्स, वेफर्स मध्ये फ्लेवर्स येण्यासाठी अनेक flavoring agents, colours, artificial powders, preservatives मिसळलेले असतात. ज्यामुळे ते चटकदार होतात आणि पुन्हा पुन्हा खावेशे वाटतात. हे सगळं शरीरासाठी अर्थातच घातक असतात. आणि हे शिळेसुद्धा असतात! शिवाय ब्रेड, पण, बिस्कीट, केक यामध्ये मैद्याचे प्रमाण अधिक असते त्यामुळे ते रुक्ष पचायला जड असतात यामुळे पचनशक्तीचे तक्रारी वाढून इतर आजारांना कारणीभूत ठरतात. म्हणून ताज्या करून खाण्यासारख्या अनेक गोष्टी असतात. वेगवेगळे चिवड्यांचे प्रकार, साळीच्या लाह्यांचे पदार्थ, चिक्की, लाडूचे प्रकार, खोबरे, मीठ,जिरेपुड सारण घालून कणकेचे ड्राय कचोरी समोसे करू शकतात, वेगवेगळे फुणके हे तुम्ही नाश्ता आणि मधल्या वेळच्या खाण्यासाठी करू शकतात.

४) आंबवलेले पदार्थ तयार होताना आम्ल गुण वाढून रक्ताला दूषित करतात त्यामुळे ते वारंवार नको. ब्रेड, पण, बिस्कीट, केक हे सुद्धा यातच मोडतात. त्याऐवजी भाज्यांचे पराठे गायीच तुप लावून, फुणक्यांचे प्रकार, दलिया, खिरी, वेगवेगळे ना आंबवता दही ना घालता केलेले धिरडे, सूप,असे करू शकतात. 

५) मोड आलेले कडधान्य पचायला जड , वातूळ होतात. त्यामुळे सारखे नको. त्याऐवजी हिरवे मूग आज भिजवून उद्या उसळ करून त्यावर हवं तर थोडी शेव, कांदा टोमॅटो, कोथिंबीर, लिंबू पिळून द्या.

६) शरीराच्या पोषणासाठी सर्व रस आवश्यक असतात. दूध हे मधुर म्हणजे गोड रस प्राध्यान्याने असणारे आहे. पचायला काहीसे जड. गायीचे म्हशीपेक्षा तुलनेने पचायला जड आहे. काही मुलांची पचनशक्ती मुळात कमजोर असते पोट नीट साफ होत नाही, नीट जेवत नाहीत आणि मग पोट भरावे म्हणून दूध दिले जाते आणि तिथेच गडबड होते. अग्नी मंद असताना दुधही नीट न पचता त्याचे रूपांतर कफात होते.  त्यात हल्लीच्या दुधात भेसळ खूप असते. तर जेव्हा अग्नी मंद असताना मुलांना भाताची पेज, ज्वारीची, रव्याची पातळ पेज, हिरव्या मुगाचे कढण असा आहार घ्यावा.अगदी लहान बालकांसाठी जे अन्न घेत नाही त्यावेळी मातेचा आहार योग्य असावा.अशावेळी या सर्वांसाठी वैद्यांचा सल्ला जरूर घ्या.

७) फळे देताना ती त्या ऋतूत येणारी, ताजी द्यावी दूध आणि फळे विरुद्ध आहेत. Smoothies दिल्या जातात त्यावेळी विरुद्ध गुणांचे पदार्थ एकत्र केले जातात यामुळे शरीरातील दोष विपरित रित्या वाढून पोषण ना होता आजाराला कारणीभूत ठरतात. म्हणून seasonal ताजी फळे द्यावीत शक्यतो चावून खावीत. अगदी लहान मुलांना न देणे योग्य पण दिल्यास रस करून पचेल आशा मात्रेत अगदी चिमूटभर विलायची पूड/सुंठ पूड/ मिरे पूड घालून द्यावी. हल्ली फळांवर खूप फवारणी असते म्हणून सेंद्रिय घेतल्यास उत्तम! आवळ्याचे च्यवनप्राश, मोरावळा इ जरूर द्या.

८) चॉकोलेट  healthy या क्षेत्रात मानले जात असले तरी ते योग्य नाही. शरीराला अँटीऑक्सिडंट असा एकमेव गुण अवश्यक नाही.  क्वचित् ठीक परंतु वारंवार नको. 

लहान मुलांना आजच्या काळात ads मुळे खूप प्रलोभन असतात. रंगबेरंगी आकर्षक पॅकिंग मुळे ती घ्यावीशी वाटतात. पण त्यातील पोषणमुल्ये नगण्य असतात. म्हणून त्यांना वेळीच परावृत्त करावे. कारण याकाळात लागणाऱ्या सवयी चिरकाल टिकणाऱ्या असतात. आणि हे सर्व  जर नेहमी सांभाळले तर प्रतिकारशक्ती नक्कीच अबाधित राहील. हे कोरोनाविरुद्धचे युद्ध कठीण आहे. परंतु त्याचा सामना युक्तीनेच करावा लागणार आहे. आपल्या घरातच या सगळ्याच गमक दडलंय. 

आपल्याला याबद्दल काहीही शनक असल्यास आम्हाला जरूर संपर्क करू शकतात.

#kidsdiet#healthydiet#

वैद्य सौ. रेवती गर्गे,

त्रिदल आयुर्वेद, जळगांव. 

treedalayurved@gmail.com

8010454807

( पोस्ट लेखिकेच्या नावासह शेअर करण्यास हरकत नाही. )

 

            

 

गव्हाची खीर

आषाढ अमावस्येनंतर ऊन सावलीचा खेळ सुरू होतो. त्यानंतर श्रावणाला सुरुवात होते आणि सणावारांची  रांगच लागते. त्यापैकीच आज नागपंचमी. 

कृष्ण आणि अर्जुनाने नवीन राजधानी निर्माण करण्यासाठी खांडववन जाळले. त्यामध्ये अनेक नाग मारले गेले आणि म्हणून नागराज तक्षकला  अर्जुनाचा सूड घ्यायचा होता. 

या उद्देशाने त्याच्या वंशातील परीक्षित राजा ला तक्षकाने मारले. यावर संतप्त होऊन परीक्षित राजा च्या मुलाने म्हणजे जनमेजयाने सर्पसत्र सुरु केले, यज्ञामध्ये सापांची आहुती देण्यास सुरुवात केली. तेव्हा आस्तिकाने मध्यस्थी करून ते थांबवले.

म्हणून नागाच्या प्रजातींचा वंश वाचला. आणि तो दिवस होता श्रावण शुद्ध पंचमी. 

तेव्हापासून नागपंचमी साजरी केली जाते. 

याशिवाय लोकोत्तर प्रचलित नागीण आणि तिच्या पिल्लांची कथा आपल्या सर्वांनाच माहीत आहे. 

म्हणून आज काही कापू, भाजू नये, लोखंड वापरू नये अशी मान्यता आहे. 

याशिवाय सापाचे विशेष महत्व शेतात असते. आणि जो आपल्याला कोणत्या ना कोणत्या पद्धतीने मदत करतो त्याच्याप्रति कृतज्ञता असावी ही आपली संस्कृती आहे.

तर अशी नाग पंचमी ची वैशिष्ट्ये आहेत.

नागपंचमी भारतात महाराष्ट्र, गुजरात, राजस्थान याठिकाणी साजरी केली जाते.

नेपाळ मध्ये नागपंचमीचे विशेष महत्व आहे.

आजच्या दिवशी अनेक ठिकाणी पुरणाची दिंडी, उंडे, गव्हाची खीर, कान्हवले, कोकणात हळदीच्या पानातील पातोळ्या करण्याची पद्धत आहे. 

माझ्या माहेरी आणि सासरी नागपंचमी गव्हाची खीर करण्याची पद्धत आहे. आरोग्याच्या दृष्टीने ही खीर अत्यंत लाभदायक आहे . म्हणून आज आपण गव्हाची खीर कशी करायची आणि गुणधर्म काय आहेत ते बघूया.

गव्हाची खीर :

पूर्वतयारी :

गहू धुऊन वाळवून घ्यावे व नंतर जाडसर दळून घ्यावे. मिक्सर ला सुद्धा व्यवस्थित होते.

साहित्य :

दळलेले गहू 1 वाटी

गूळ 1/2 वाटी (साखरेऐवजी पूर्ण गूळ सुद्धा घालता येऊ शकतो)

साखर1/2 वाटी

विलायची पूड पण चमचा

जायफळ 1 चिमूटभर/ दुधात उगाळून

खोबऱ्याचे काप किंवा किस 

दूध ( आम्ही वैद्य लोक देशी गायीचे दूध सांगतो)

कृती :

1. गहू  साधारण 2 ते 2.5 वाटी पाणी घालून कुकर मध्ये 3-4 शिट्ट्या घेऊन शिजवून घ्यावे.

2. त्यानंतर भांड्यामध्ये गरम असतानाच गूळ आणि साखर घालून उकळून घ्यावे.

3. त्यानंतर त्यामध्ये विलायची पूड, जायफळ, ड्राय फ्रूट्स घालवे.

4. आयत्या वेळी कोमट दुध घालून व्यवस्थित मिक्स करून घ्यावे.

गुण :

गव्हाची खीर अतिशय पौष्टीक आहे. लहान मुले, कृश व्यक्ती, गर्भवती महिला, वृद्ध अशा लोकांना ज्यांना शरीराचे पोषण अपेक्षित आहे अशा वेळी उत्तम आहे.

श्रावणात अनेक उपवास असतात म्हणून सुरुवातीला शरीराला एनर्जी चा साठा आपण पुरवू शकतो.

याशिवाय या ऋतू मध्ये वात वाढलेला असतो, पित्त साठण्यास सुरुवात झालेली असते म्हणून षड्रसांपैकी मधुर, अम्ल , लवण म्हणजेच गोड, आंबट, खारट हे रस शरीराला आवश्यक असतात .अर्थात् प्रमाणातच. यामुळे वाताचे शमन होते. 

हाडांचेही पोषणही चांगले होते.

विलायची , जायफळ ही प्रक्षेप द्रव्ये असतात ती पदार्थाची चव, सुगंध वाढवतात याशिवाय ते पदार्थ पचण्यास सुद्धा मदत करतात.

गव्हाची खीर पचण्यास थोडी जड असते यासाठी ज्यांना पचनास विलंब होत असेल त्यांनी यामध्ये किंचित सुंठ पावडर, लवंग किंवा मिरेपूड घालून खावी.

आज अनेकांच्या घरी गव्हाची खीर असेलच आणि नसेल तर ती या ऋतूत आवर्जून करून खा.

#traditionalsweet #shravan&health #healthytasty #cookathome #stayhomestaysafestayhealthy

घ्या काळजी स्वतः ची...तेव्हाच देश जिंकेल कोरोनाशी

              

कसे काय आहात मंडळी काळजी घेताय ना....घेतोय म्हणजे काय....घ्यायलाच हवी..!

सध्या सगळीकडेच पाऊस बऱ्यापैकी सुरू झालाय. हवामान खात्यानेही पावसाची शक्यता वर्तवली आहे.

एरवी सुद्धा वातावरण बदललं की सर्दी , खोकला, ताप इ रुग्णांची संख्या वाढते. अशा वेळी healthcare system वरचा load वाढणार आहे. कारण कोण COVID -19 चा रुग्ण आणि कोणता साधा सर्दी खोकला हे निदान कठीण होणार आहे.

परंतु पॅनिक न होता थोडा patience सर्वांनीच बाळगायला हवा आहे.

प्रत्येकाला आपल्याला कोरोना आहे की काय अशी शंका येणे स्वाभाविक आहे. ताप आला किंवा सर्दी झाली तरी अंगावर काढू नये परंतु व्याकुळ होऊनही चालणार नाहीये.

होऊ नये यासाठी प्रयत्न करावा.

 गरम पाणी पिण्यात असू द्या. 

पुदिन्याची पाने/ ओवा टाकून पाण्याची वाफ घ्या.

 दूध हळद घ्या. 

हळद, मीठ कोमट पाण्याच्या गुळण्या करतच असणार, चलने दो !

आयुष काढा घ्या. आयुष काढा विचार करताना अनेक ज्येष्ठ वैद्य एकत्र येऊन त्यांनी विचारपूर्वक अगदी घराघरात उपलब्ध असणारी घटक द्रव्ये सांगितलेली आहेत. त्यामागे एक विचार आहे. कोणत्याही गोष्टी चे सेवन करताना प्रमाण किती असावे याला खूप महत्व आहे. काढा कसा घ्यावा याची माहिती अजूनही नीट समजलेली नसेल तर आपल्या वैद्यांना, जवळपास असलेल्या वैद्यांना जरूर संपर्क करा अथवा दिलेल्या नंबर वर किंवा ई-मेल id वर संपर्क करा.

योगासन, प्राणायाम  करा.

Lockdown मुळे अनेकांना आर्थिक विवंचनेला सामोरे जावे लागत आहे. त्याचाही तणाव येऊ शकतो. परंतु हे सामान्यपणे प्रत्येकाच्याच आयुष्यात असणार आहे. 

शिवाय यानंतर अनेक पर्याय उपलब्ध देखील असणार आहेत. यासंदर्भात cunselling ची सुद्धा आपण मदत आपल्या जवळच्या लोकांकडून घेऊ शकतो किंवा आमचा नंबर आहेच. थोडक्यात मनावर ताण येणार नाही असा प्रयत्न करा.

अजूनही एसी, कूलर वापरत असाल तर तो बंद करा. बाहेर जाणे टाळा, टाळणे शक्य नसेल तर पुरेशी काळजी घेऊनच बाहेर पडा. अर्थातच मास्क, faceshield, handgloves. Supermarket किराणा घेत असाल तसेच भाजी घेताना सुद्धा hand gloves वापरा. कारण अनेक जण ती हाताळत असतात.

 या काळात सांध्यांची दुखणी पण डोक वर काढतात. खास करून ज्येष्ठ नागरिक, ज्यांना सांधेदुखी आहे अशा लोकांनी नियमित तीळ तेल कोमट करून त्याची  मालिश करावी. व सहन होईल इतक्या गरम/कोमट पाण्याने अंघोळ करावी जेणेकरून त्रास कमी होईल. सर्वांनीच शक्य असल्यास या काळात अंघोळी पूर्वी संपूर्ण अंगाला तेलाची मालिश करायला हरकत नाही. आठवडाभर जमत नसेल तर weekend ला करा.

आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे आपला आहार ! 

या काळात पचनशक्ती जरा नाजूक असते. म्हणून हलका आहार घ्यावा. मुगाची खिचडी, मेतकूट भात, दूध भात, पोळी, भाकरी, शक्यतो फळ भाज्या, मुगाचे कढण, आमसुलाचे सार भात किंवा खिचडी,दलिया इ. पदार्थ आहारात घ्या.

एखादे वेळी ठीक आहे परंतु वारंवार तेलकट पदार्थ नको.

मैदा, ब्रेड, पाव,बिस्कीट,इ पदार्थ टाळावे. 

जेवणापूर्वी आल्याचा छोटासा तुकडा आणि सैंधव खावे. यामुळे भूक चांगली लागून पचनही चांगले होते. परंतु हे करण्यापूर्वी आपल्या वैद्यांना विचारून घ्या.

झोपण्याच्या किमान 1.5-2 तास आधी रात्रीचे जेवण घ्यावे. रात्री पुरेशी झोप घ्यावी आणि दुपारी झोपू नये. 

यातील बऱ्याचशा गोष्टी आपल्याला यापूर्वीही सांगितलेल्या असतील . आतापर्यंत आपण त्या पाळतही असूं. काही नसतील तर त्या  आता करूयात.

डॉक्टर दवाखान्यात आहेतच परंतु आपल्याला वारंवार दवाखान्यात जावे लागणार नाही. आणि संक्रमणाचा धोका टाळता येईल. कारण दवाखान्यात आपल्या सारखेच अजूनही patients असतातच की!

आणि एवढे करूनही सर्दी, खोकला झालाच, लवकर बरे नाही वाटले तर डॉक्टर/ वैद्यांशी संपर्क करा. कारण साधा सर्दी खोकला आणि Covid19 टेस्ट केल्याशिवाय नाही लक्षात येणार.

आपण इतके दिवस सर्व गोष्टी नेटाने पाळल्या आहेत. हा काळ तर अधिक महत्वाचा आहे. त्यामुळे थोडी आणखी काळजी घेऊया आणि आपली आपल्या जीवलगांची काळजी घेऊया.

Image Source : Google

#corona #COVID-19 #gocorona # Immunitybooster#AyushKadha #Healthyolifestyle #Healthydiet #StayHomeStaySafeStayHealthy

त्रिदल आयुर्वेद क्लिनिक, जळगांव.

7219899833

treedalayurvedclinic@gmail.com